İnsan düşüncesinin ürünü olan yeniliklerin sahiplerine verilen haklardır. 2’ye ayrılır.
ilk uygulayıcılarının ürünü üretme ve satma haklarına belirli bir süre sahip olmalarını sağlayan gayri maddi haklardır.
Buluşların patentle korunması, her ülkede geçerli olan ulusal yasalar çerçevesinde sağlanmaktadır. Bu anlamda bir dünya patentinden söz edilemez. Bir ülkede alınan patent sadece o ülkede geçerlidir. Bir buluşun farklı ülkelerde de korunması için, korunma istenen her ülkede patent başvurusunun yapılması zorunludur.
Tek bir başvuru ile birden fazla ülkede başvuru yapılması olanağını sağlayan Patent İşbirliği Anlaşması, Avrupa Patent Sözleşmesi gibi uluslararası anlaşmalar bulunmaktadır. Türkiye’de söz konusu anlaşmalara taraf olduğundan, bu anlaşmalar vasıtasıyla birden fazla ülkeye ayni anda başvuru yapabilmek mümkündür.
Bir buluşun, Patent belgesi alabilmesi için;
Patent koruması ülkesel olup, yenilik evrenseldir. Dünya üzerinde benzer ürünlerin olmaması gerekmektedir.
Buluş sahibi Paris sözleşmesine taraf herhangi bir ülkede yaptığı patent başvurusunu takip eden 12 ay içinde Paris sözleşmesine taraf başka bir ülkede de aynı buluş için patent başvurusu yapıp, ilk yaptığı başvuruya dayanarak rüçhan hakkını talep edebilir. Rüçhan hakkı; aynı buluşun birden fazla kişi tarafından yapılması durumunda, hakkın kime ait olacağının tespit edilmesinde rüçhan tarihi, başvuru tarihi olarak kabul edilmektedir.
Rüçhan türleri:
Ancak, bu kanun aşağıdaki linkte görüldüğü gibi Dünya da ki birçok ülkede geçerli değildir. Bundan dolayı başvuru yapmadan önce buluşun açıklanmaması uygun olur.
https://www.wipo.int/export/sites/www/scp/en/national_laws/grace_period.pdf
Patentlenebilir Örnekler:
Patentlenemeyen Örnekler:
Yükseköğretim Kurumu, patentte tam hak talebinde bulunma hakkına sahip olmuştur. Hizmet buluşu kapsamındadır. Üniversitelerin patent potansiyelini harekete geçirebilmek için, 6769 sayılı Kanun gereği buluşların hak sahipliği Üniversitelere bırakılmıştır.
Buluştan elde edilen gelir, buluşun kullanımından, lisans verilmesinden, devredilmesinden veya diğer yollarla ticarileştirilmesinden elde edilen gelirlerin tamamıdır.
Buluş üzerinde Bursa Uludağ Üniversitesi hak sahipliği talep ederse, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’na göre %100 hak sahibi olmakla beraber; buluştan elde edilen gelir paylaşımı, Yönergeye göre %50’si Bursa Uludağ Üniversitesi’ne, %50 buluş sahibine verilecek şekilde oluşturulmuştur.
Bursa Uludağ Üniversitesi bir buluş için herhangi bir ülkede hak sahipliği talebinde bulunduğunda, sadece o ülkede yapılan patent başvurusu için hak sahibi olarak sicile kayıt edilebiliyor. Diğer ülkelere yapılacak başvurularda, hak sahibi olarak Bursa Uludağ Üniversitesinin yer alıp almayacağı, Bursa Uludağ Üniversitesi Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları Değerlendirme Komisyonunun vereceği karar neticesinde belirlenmektedir.
1. Buluş sahibi, kendisine iletilen bu kararı uygun bulduğu takdirde ve bildirim tarihinden itibaren 2 (iki) aylık itiraz sürecinin geçmesine müteakip; Değerlendirme Komisyonu tarafından alınan tavsiye niteliğindeki kararın, nihai karar mercii olan Yönetim Kuruluna iletilmesi,
Yönetim Kurulu tarafından verilen nihai karar akabinde patent başvurusunun gerçekleşmesidir.
2. Buluş sahibi, kendisine iletilen bu kararı uygun bulmadığı takdirde, bildirim tarihinden itibaren 2 (iki) ay içinde ilgili belgelerle birlikte FSMH İtiraz Komisyonu’na ulaştırılmak üzere yazılı itiraz dilekçesini Bursa Uludağ TTO’ya sunması,
FSMH İtiraz Komisyonu tarafından, buluş sahibinin FSMH Değerlendirme Komisyonu’nun buluşun hak sahipliğine ilişkin kararına karşı yaptığı itirazın değerlendirilerek, değerlendirme sonucunun yazılı gerekçelerle karara bağlanması ve buluş sahibine iletilmek üzere Bursa Uludağ TTO’ya yazılı olarak bildirilmesidir.
6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’na göre; Yükseköğretim kurumu başvurudan veya patent hakkından vazgeçmek isterse veya buluş, patent başvurusu yapıldıktan sonra serbest buluş niteliği kazanırsa, yükseköğretim kurumu öncelikle buluşu yapana başvuru veya patent hakkını devralmasını teklif eder. Buluşu yapanın teklifi kabul etmesi durumunda haklar devredilir. Bu durumda yükseköğretim kurumu, buluşu yapana patent alınması ve korunması için gerekli olan belgeleri verir. Yükseköğretim kurumu, başvuru veya patent hakkını buluşu yapana devretmesi durumunda inhisari nitelikte olmayan kullanım hakkını uygun bir bedel karşılığında saklı tutabilir. Buluşu yapanın teklifi kabul etmemesi durumunda patent başvurusu veya patent üzerindeki tasarruf yetkisi yükseköğretim kurumuna ait olur.
‘Bursa Uludağ Üniversitesi Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları Usul ve Esasları Yönergesi’ ne göre, Bursa Uludağ Üniversitesi, hak sahibi olarak sicile kaydedildiği takdirde, yurt içinde ve/veya yurt dışında patent başvurusu gerçekleştirilen buluşların ticarileştirme faaliyetlerini yönetmek ve ticarileştirme sürecinde patent haklarının devredilmesi, lisanslanması veya buluş sahibine serbest bırakılmasına ilişkin kararlar vermekle yükümlüdür.
Ayrıca, hak sahibi olup patent başvurusunda bulunduğu ülkeler dışındaki farklı ülkelerde, patent başvurusunun yapılmasını uygun görmediği takdirde, buluş sahibinin talebi halinde, bu farklı ülkelere başvuru için, rüçhan süresi dolmadan buluşu serbest bırakabilir.
